Εκτίμηση Κλιματικού Κινδύνου μέσω της Εφαρμογής Climabiz

H Τράπεζα Πειραιώς στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος LIFE “Climabiz”, ανέπτυξε την Εφαρμογή Climabiz προκειμένου να προβεί στην οικονομική αποτίμηση του κλιματικού κινδύνου των επιχειρηματικών πιστούχων της Τράπεζας που προέρχονται από σημαντικούς για την ίδια οικονομικούς κλάδους και επιχειρήσεις, λόγω της βαρύτητας που έχουν στο δανειακό της χαρτοφυλάκιο και την ευαισθησία των κλάδων αυτών στις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής. Η αποτίμηση του κλιματικού κινδύνου βασίζεται στον κύκλο εργασιών των δανειοληπτών και στα λειτουργικά και τεχνικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον εκάστοτε τομέα οικονομικής δραστηριότητας ο οποίος αποτυπώνεται με τους κωδικός NACE.

Για την αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα, το Climabiz χρησιμοποιεί κλιματικά σενάρια, τα οποία προσομοιώνουν για διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της χώρας, τόσο το ιστορικό (περίοδος 1971-2000) όσο και το μελλοντικό κλίμα (περίοδος 2021-2050).

Η μεθοδολογία του Climabiz βασίζεται σε ένα σύνολο τριών RCP κλιματικών σεναρίων, όπου καθένα από αυτά προσφέρει μια εύλογη περιγραφή του μελλοντικού κλίματος:

• Το RCP2.6 θεωρείται ότι διαθέτει πολύ αυστηρές προδιαγραφές και στοχεύει σε διατήρηση της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2°C έως το 2100
• Το ενδιάμεσο σενάριο σταθεροποίησης RCP4.5, είναι πιθανό να οδηγήσει σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας μεταξύ 2 και 3 βαθμών Κελσίου, έως το 2100
• Ενώ το σενάριο με δυνατότητα ύπαρξης υψηλών εκπομπών, δηλαδή το RCP8.5 θεωρείται γενικά ως ακραίο σενάριο (λόγω της προσέγγισης για ΜΗ λήψη μέτρων, αναμένεται να οδηγήσει μέχρι τέλος του αιώνα σε μια μέση άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη σε περίπου 5 βαθμούς Κελσίου).

Η προσομοίωση των κινδύνων που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή των επιχειρηματικών πιστούχων γίνεται με τη χρήση αυτών των Τυπικών Μονάδων. Οι Τυπικές Μονάδες αποτελούν πρότυπες, μοντελοποιημένες αναπαραστάσεις αντιπροσωπευτικών παραγωγικών μονάδων των εξεταζόμενων οικονομικών κλάδων, κατάλληλα προσαρμοσμένων στην ελληνική πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, οι Τυπικές Μονάδες είναι απεικονίσεις της «μέσης» ελληνικής επιχείρησης που δραστηριοποιείται σε έναν οικονομικό κλάδο / υποκλάδο. Το προφίλ των Τυπικών Μονάδων διαμορφώνεται από διάφορα χαρακτηριστικά, στα οποία συμπεριλαμβάνονται, η περιοχή χωροθέτησης της επιχείρησης, οι καταναλισκόμενες ποσότητες πρώτων υλών και ενέργειας, η δυναμικότητα και οι χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες, το είδος και οι ποσότητες των παραγόμενων προϊόντων και ο κύκλος εργασιών. Η Τυπική Μονάδα βασίζεται σε έναν τετραψήφιο κωδικό Nace για κάθε αντίστοιχη οικονομική δραστηριότητα, ενώ ο υπολογισμός του κλιματικού κινδύνου υπολογίζεται με οικονομικούς όρους (€).

• Ο Φυσικός Κίνδυνος (physical risk) ο οποίος εκφράζει τις οικονομικές απώλειες που μπορεί να έχει μία επιχείρηση εξαιτίας της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών, είτε λόγω μακροπρόθεσμων αλλαγών στα κλιματικά πρότυπα (χρόνιος φυσικός κίνδυνος) είτε λόγω της συχνότητας και του μεγέθους των ακραίων καιρικών φαινομένων.
• Χρόνιος Φυσικός Κίνδυνος: Η μακροπρόθεσμη επίδραση των αλλαγώνσε κλιματικούς παραμέτρους όπως η θερμοκρασία, η βροχόπτωση, η ταχύτητα ανέμου, η νεφοκάλυψη, η ηλιοφάνεια και η ταχύτητα ανέμου που επηρεάζουν την εκάστοτε μονάδα παραγωγής (π.χ. γεωργία, ΑΠΕ), τη ζήτηση προϊόντων, τις τιμές των πρώτων υλών, ανάγκες θέρμανσης- ψύξη, ελκυστικότητα τουριστικών προορισμών κ.λπ
• Ακραία Καιρικά Φαινόμενα: λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα ακραία γεγονότα, πλημμύρες, κύματα καύσωνα, ισχυροί άνεμοι-καταιγίδες-κύματα, δασικές πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους στην παραγωγή (π.χ. γεωργία) και στις υποδομές.
• Ο Κίνδυνος Μετάβασης (transition risk) ενσωματώνει τις πρόσθετες δαπάνες που αντιμετωπίζει μία επιχείρηση στο πλαίσιο μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι κίνδυνοι μετάβασης επηρεάζονται σημαντικά από τη μεταρρύθμιση του ρυθμιστικού πλαισίου (κανονιστικό & νομικό), την εισαγωγή νέων τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών άνθρακα (τεχνολογία) και μεταβολών στις συνθήκες λειτουργίας της αγοράς και των προτιμήσεων των καταναλωτών κ.α.

Το Climabiz υπολογίζει τους ακόλουθους κινδύνους:

Α. Φυσικός κίνδυνος

Ο χρόνιος φυσικός κίνδυνος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα: που ορίζονται ως οι οικονομικές επιπτώσεις που προκύπτουν από:

α) αλλαγές στις μέσες κλιματολογικές συνθήκες

β) αλλαγές στη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων

Β. Κίνδυνος μετάβασης

Ο κίνδυνος μετάβασης περιλαμβάνει: (α) το κόστος των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, (β) low carbon capex (κεφάλαιο επένδυσης για την μετάβαση σε λειτουργία χαμηλών εκπομπών) και μειώσεις εκπομπών και (γ) αντίκτυπο του κόστους ή του low carbon capex στο μερίδιο αγοράς και στα έσοδα, που αναμένονται να διαφοροποιηθούν κατά την περίοδο 2021-2050, αντανακλώντας τις αλλαγές στο κόστος των CO2 δικαιωμάτων εκπομπών.

(α) Άμεσες και έμμεσες εκπομπές Scope 1,2&3 κατά την τρέχουσα χρονική περίοδο καθώς και το κόστος των CO2 δικαιωμάτων εκπομπών.

(β) Επενδύσεις που απαιτούνται για τη μετάβαση σε μια επιχειρηματική λειτουργία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και των νέων άμεσων εκπομπών scope 1&2 που προκύπτουν μετά την πραγματοποίηση της επένδυσης

(γ) Η ικανότητα της επιχείρησης να μετακυλήσει το κόστος συμμόρφωσης (δηλαδή το κόστος των άμεσων και έμμεσων εκπομπών scope 1,2&3 καθώς και το κόστος της επένδυσης για μετάβαση σε λειτουργία χαμηλών εκπομπών CO2) στις τιμές των προϊόντων καθώς και στον αντίκτυπο της ζήτησης αυτών των προϊόντων με βάση την ελαστικότητα της αγοράς (market elasticity).

Λαμβάνοντας υπόψη τον μεγάλο αριθμό συνιστωσών κινδύνου κατά τον υπολογισμό του κλιματικού κινδύνου μέσω του Climabiz, ο συνολικός κλιματικός κίνδυνος του επιχειρηματικού χαρτοφυλακίου εκτιμάται με βάση την ακόλουθη προσέγγιση:

• Ο χρόνιος φυσικός κίνδυνος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, για κάθε ένα από τα κλιματικό σενάριο ξεχωριστά, αθροίζονται για να προκύψει ο συνολικός φυσικός κίνδυνος.
• Ο κίνδυνος μετάβασης υπολογίζεται αρχικά ως το ελάχιστο (α) κόστος άμεσων και έμμεσων εκπομπών και (β) κόστος των χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Στη συνέχεια προσαρμόζεται με βάση την ελαστικότητα προϊόντος σε συνάρτηση με τον κλάδο και την οικονομική δραστηριότητά και την ικανότητα μεταβίβασης του κόστους στον τελικό καταναλωτή.
• Ο συνολικός Κλιματικός Κίνδυνος εκτιμάται για κάθε Τυπική Μονάδα ξεχωριστά, ως το άθροισμα του συνολικού φυσικού κινδύνου και του προσαρμοσμένου κινδύνου μετάβασης.

Υπολογισμός Κλιματικού Κινδύνου μέσω του Climabiz

Η Τράπεζα Πειραιώς μέσω του Climabiz, πραγματοποιεί σε ετήσια βάση την οικονομική αποτίμηση του κλιματικού κινδύνου των ελληνικών επιχειρηματικών πιστούχων της, οι οποίοι προέρχονται από σημαντικούς οικονομικούς κλάδους για την ίδια την Τράπεζα.

Για το έτος 2021, ο υπολογισμός του κλιματικού κινδύνου του επιχειρηματικού χαρτοφυλακίου πραγματοποιήθηκε και με τα τρία RCP κλιματικά σενάρια. O υπολογισμός πραγματοποιήθηκε σε επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας Πειραιώς ύψους: € 18,9 δισ., εκ των οποίων το εταιρικό χαρτοφυλάκιο (Μεγάλων Επιχειρήσεων) ανέρχεται σε € 9,2 δισ. ενώ το χαρτοφυλάκιο των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ανέρχεται σε € 9,7 δισ.

Για το 2021, παρατίθεται στον κάτωθι πίνακα ο συνολικός κλιματικός κίνδυνος σε ποσοστό τόσο του φυσικού κινδύνου όσο και του κινδύνου μετάβασης επί του συνολικού κλιματικού κινδύνου ανά RCP κλιματικό σενάριο.

Το ποσοστό του συνολικού κλιματικού κινδύνου (φυσικός κίνδυνος και κίνδυνος μετάβασης) που αντιστοιχεί στο κλιματικό σενάριο RCP 2.6, είναι 4,4% επί του συνολικού κύκλου εργασιών των επιχειρηματικών πιστούχων, ενώ για τα κλιματικά σενάρια RCP4.5 και RCP8.5 τα ποσοστά είναι 2,7% και 1,7% αντίστοιχα επί του συνολικού κύκλου εργασιών των επιχειρηματικών πιστούχων.

Επισημαίνεται ότι οι μεγάλες διακυμάνσεις στον κλιματικό κίνδυνο μεταξύ των κλιματικών σεναρίων οφείλονται πρωτίστως στις διακυμάνσεις του κινδύνου μετάβασης. Για το σκοπό αυτό, προκειμένου να υπολογιστεί το κόστος των άμεσων και έμμεσων εκπομπών (Scope 1,2&3), χρησιμοποιούνται 3 διαφορετικές τιμές του κόστους των δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα (€/tCO2) για την περίοδο 2020-2030 με βάση τα NGFS σενάρια.

• Για το κλιματικό σενάριο RCP 2.6 έχει χρησιμοποιηθεί η τιμή του δικαιώματος εκπομπών του σεναρίου Net Zero 2050 NGFS με κόστος 139,9 €/t CO2
• Για το κλιματικό σενάριο RCP 4.5 έχει χρησιμοποιηθεί η τιμή του δικαιώματος εκπομπών του σεναρίου NDC με κόστος 73,5 €/t CO2
• Για το κλιματικό σενάριο RCP 8.5 έχει χρησιμοποιηθεί η τιμή δικαιωμάτων εκπομπής του σεναρίου NGFS – Current Policies με κόστος 21,4 €/t CO2